Nga: Edison Ypi
Shqípėría ėshtė plot me shenjtėrí manastíresh, magjí’ kíshash, legjenda shenjtorėsh, shpella heremítėsh. Tí qė íkėn dhe s’ke fríkė se mallkímí í tyre do tė ndjekí nė fund tė Botės, s’je shqíptar. Je kopíl turku.
Nėpėr katundet shqíptare ka njerėz tė urtė qė kanė zgjedhur tė bėjnė jetėt e tyre modeste nė qetėsí. Mbjellín, korrín, mbarsín gratė, rrítín çílímínjtė, falen nė Kíshė, nė Xhamí. Tí qė íkėn dhe jetėn e pėrkorė tė shqíptarėve shembullorė e pėrbuz, me sígurí je níp greku.
Nėpėr krahínat tona jetojnė díjetarė tė veçuar qė tė mahnísín duke ta rrėfyer hístorínė fíjepėrpe. Jo sí e tregojnė hístoríanėt burokratė, por sí ka ardhur gojė mė gojė nga lashtėsía. Tí qė íkėn me tė drejtė nuk beson se nė Shqípėrí ka díjetarė tė heshtur. Sepse je stėrlėng serbí.
Shqípėría ka peísazhe tė magjíshme qė ja kanė ndezur shpírtín dhe trurín Bogdanít, Naímít, Nolít, Físhtės, Lasgushít, Kadaresė. Tí qė íkėn, atje ku vete, drídhesh e strukesh 24 orė me makthín e mbíjetesės. Dhe nuk e dí, e as kurrė nuk do ta dísh, ku bíe shpírtí qė merr zjarr, aq mė pak cílėt janė Ata qė ndízen e dígjen sí qíríu.
Shqípėría ka Relíeve danteske, dushknaja shekspíríane ku nė muzg dalín magjístríca, zabele sí aí ku mbetí í vdekur nė duel Pushkíní, qė kur í sheh tė mbushen sytė me lotė. Por tí qė íkėn, nga Bukuría e lotėve dhe lotėt e Bukurísė s’ke asnjė haber.
Tí qė íkėn ndoshta ke dėgjuar pėr píramídėn e Keopsít, qė ka kėto e ato tė fshehta gjeometríke, matematíke, ínxhíníeríke, mahnítėse lídhur me pozícíonet ndaj Díellít, hėnės, yjve, yllėsíve. Tí qė íkėn nuk e dí se Kíshėn e katundít tėnd, apo Manastírín díku aty rrotull, nuk e kanė bėrė budallenj sí ty qė íkín, por ínxhíníerė, matematícíenė, astronomė, píktorė, tė gjíthė shqíptarė, nga mė tė mėdhenjtė e botės, pėrmes kalkulímesh mahnítėse gjeometríke, hístoríke, artístíke, edhe mė tė sofístíkuara se píramídat e Egjíptít, apo tempujt e lashtė budístė.
Ka ca vjet nė fshatrat tona mbajnė dhí’. Kopetė e dhíve zėnė rrugėn duke kaluar tėrthor. í them çobanít: Hej, mos u ngut, lerí tė íkín, me rregull, Ladíes fírst. Kopeja e dhíve e kuptojnė çfarė í them çobanít, dhe hap rrugėn. Kopeja jote dhe e shokėve tė tu qė íkní drejt terrít, s’kení tru as sa njė dhí’.
Ka ca lugína dhe ca pllaja nėpėr Shqípėrí, ku aromėn e mollėve, dardhave, kumbullave, rrushít, qershíve, manaferrave, í nakatos era dhe bėn parfumín mė marramendės qė se bėn dot asnjė laborator, asnjė kímí, asnjė índustrí. Tí rrėnjėshkulurí í pandjeshėm me shqísa tė mangėta qė íkėn, nuk ke asnjė íde mbí atė parfum, ku ndodhen ato lugína e ato pllaja.
Tė huajt qė vínė prej nga tí íkėn, shkallojnė nga trutė e kokės pėr ushqímet tona bío. Tí qė íkėn, s’bėn asnjė dallím bío e stėrbío. Tí qė íkėn do vetėm tė ngopesh me produkte sa mė tė líra supermarketesh me mísh sí kashtė, kos sí llastík, fruta tė pjekura nėpėr magazína.
Tí qė íkėn edhe pa pasur asnjė dífekt karakteríal apo ndonjė problem tjetėr, vetėm pse íkėn, atje ku do shkosh do jesh njė qytetar í dorės sė dytė, njė puthador, njė hyzmeqar, prej tė cílít, dísa vjet rrjesht, askush nuk do presí ndonjė gjė tjetėr pėrveç larjes sė pjatave dhe pastrímít tė haleve.
Tí qė íkėn, meqėse e konstaton shpejt sa e vėshtírė ėshtė tė zėsh rrėnjė, nga ínatí, atje ku shkon, bėn gjėnė mė tė lígė mbí dhe’, shan Shqípėrínė. Kėsísoj je mė í zí se serbí, mė dínak se greku, mė halldup se turku, je çun ofícerí.
Tí qė íkėn dhe atje ku shkon, me kokėn kėndej, llap pėr polítíkė me gjuhėn e Zėrít tė Popullít. Domethėnė je njė klysh kurví qė duhet me ta zhyt kokėn te kazaní í vajít tė valuar ku lan pjatat e zbrazura pėr hesap tė díkujt qė tė shfrytėzon sí qėníe e ulėt, sí bastard.
Tí qė íkėn, dhe atje ku shkon bėrtet e çírresh se nuk duhet tė presím afganė, je njė zemėrgur dhe shpírtkatran qė s’e ke shokun nė dynja.
Tí qė íkėn me ídenė tė kthehesh kur Shqípėrínė ta kenė ndrequr ata qė nuk íkín, je njė lapsus í Natyrės, njė skarcítet bíologjík.
Tí qė íkėn, dhe nga pasíguría se ku do shkosh e çfarė do bėsh, íkjen e lídh me dėrrdėllítje jopo kjo qeverí jopoajo qeverí, je thjesht dhe vetėm njė ndyrėsírė, njė písllėk í paevítueshėm, njė ekskrement shoqėror.
Tí qė íkėn sot, nė Díktaturė do íshe njė spíun qė do spíunoje ata qė donín tė íknín.
Tí qė íkėn je njė kokėrr budallaí qė thua me vete: íku Naímí, íku Nolí, íku Kadarea, pse tė mos íkí dhe unė ?! Çka nuk tė lė asnjė dyshím se nuk ke íkur nga Puka, as nga Kalaja e Dodės, as nga Pėrmetí, apo nga Shkodra, Myzeqeja etj. por ke íkur nga ment’ e kokės.